Dünden Bugüne Avrupa Birliği (Derleyen: Beril DEDEOĞLU)

 Avrupa’daki çabalarını hızlandıran evrelerin savaşlar, çatışmalar ve ekonomik krizlerin sonrasına denk geldiği bilinmektedir.

1 – İki Savaş Arası Dönem 

İlk toplantısını Viyana’da gerçekleştiren Pan Avrupa Birliği hareketi.

Fransa ile Almanya’nın Ruhr ve Lorraine bölgelerindeki kömür ve çeliğin birleştirilmesini öngören “Ren Karteli” projesi.

1922’den itibaren İtalya’da faşizmin gelişmesi, 1929 krizi, 1932’de Briand’ın ölmesi, 1933’de Hitler’in şansölye olması ve 1936’da Ren bölgesine asker sokması, Fransa ve Almanya dayanışmasından çıkacak bir Avrupa Birliği projesinin ertelenmesine neden olmuştur.

2 – 2. Dünya Savaşı’nın Etkileri 

Winston Churchill, Avrupa ailesini olabildiğince geniş tutarak bir barış, güvenlik ve özgürlük alanına dönüştürülmesi ve bir Avrupa Devletler Birliği oluşturulması önerileri taşımaktadır. Fransız-Alman ittifakı ile İngiltere’nin güçlen dengeleyicisi durumunun sağlanmasından yana olduğunu ortaya koymuştur.

Churchill’in projesiyle hayata geçirilen ilk girişim, 1947’de İngiltere ile Fransa arasında imzalanan Dunkerque Antlaşması olmuş ve bu, 17 mart 1948’de Belçika, Fransa, Lüksemburg, Hollanda ve İngiltere arasında imzalanan Brüksel Antlaşması’nın yolunu açmıştır.

1949’da kurulan Avrupa Konseyi.

Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü. Marshall yardımlarının, 1948’de kurulan örgüt (1960’da IECD-Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne dönüşmüştür).

Curchill’in başlattığı girişimle kurulan Avrupa konseyi, Marshall’ın girişimiyle oluşturulan OEEC ve Truman’ın doktrini gereği kurulan NATO, Avrupa bütünleşmesinin ABD tarafından adeta hazırlamış olduğunu ileri sürmeyi olanaklı kılmaktadır. 

1 – Toplulukların Kuruluşu 

Robert Schuman, Jean Monnet, Konrad Adenauer.

Benelux ülkeleri, Fransa, F. Almanya ve İtalya arasında 18 Nisan 1951’de imzalanan Paris Antlaşması’yla Avrupa Kömür Çelik Topluluğu’nun kurulmasını sağlamıştır.

1950 yılında Avrupa Ödemeler Birliğini kurmuş. 1958’de, Roma Antlaşmasının yürürlük tarihinde, bu birlik Avrupa Para Anlaşması’na dönüşmüş ve Euro’ya kadar uzanan sürecin aşamalarından biri olmuştur.

Savunma BAB’ın, tarım AET’nin ve enerji de Euratom’un konusunu oluşturmuştur. 25 Mart 1957’de imzalanan Roma Antlaşmaları ile somutlaşmış, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) kurulmuştur. 

2 – Atılan Adımlar 

Euratom, AET, ve AKÇT, 1 Temmuz 1967’de yürürlüğe giren Füzyon Antlaşması, AET’nin yerini üç kuruluşu ifade eden Avrupa Toplulukları (A.T.) almıştır.

Krizler Avrupa bütünleşmesini ileriye götüren sonuçlara sahiptir.

1979’da APS ile birlikte ECU’nün oluşması.

AT, 1973’de İngiltere, Danimarka ve İrlanda ile ilk genişlemesini yaşamıştır.

7-10 Haziran 1979’da Avrupa Parlamentosu’nun ilk genel ve doğrudan seçimlerle oluşturulması. Yunanistan, İspanya ve Portekiz. Yunanistan’ın 1980’de kabul olan üyeliği (1981-1986)

Schengen Deklarasyonu yayınlanmış, sermayenin serbest dolaşımı sağlanmış (1983). 17 Şubat 1968’da “Tek Senet”.

1987’de yürürlüğe giren Tek Senet, Roma Antlaşması’na ekler getirmiş ve bu çerçevede sosyal politikalar, para politikası, ekonomik ve sosyal uyum politikası, çevre politikası, dış politikada uyum ile tek pazarın 1992’de tamamlanıp Jacques Delors’un rapor olarak belirttiği Ekonomik ve Parasal Birlik’e geçişi öngörmüştür. 

1 – Topluluktan Birliğe Geçiş Süreci 

1989’da ilan edilen Jacques Delors’un EPB Raporu, Ortak Pazar’dan ekonomik ve Parasal Birliğe, oradan da siyasal birliğe geçişin başlangıcı olarak kabul edilir. 

2 – Birliğin Oluşum Süreci 

1 Ocak 1993’de Kopenhag’ta Birliğin Orta ve Doğu Avrupa devletleri ile genişleyebileceği, “Kophenag Kriterleri”

1993’de yürürlüğe giren Maastricht Antlaşması, üç alan. 1. Sütun, AET, AKÇT ve EURATOMO içerisine dahil olan tüm başlıkları kapsayan bu alan.

İkinci alan ise, Ortak Dış ve Güvenlik politikasıdır. Amsterdam Antlaşması ile “Oetak Güvenlik ve Savunma Politikası – OGSP” eklenmiştir. 1995’de operasyonel nitelik kazanan Eurocorp-Avrupa kolordusu oluşturulmuştur. Eurocorps’un 1999 Köln zirvesinde, AB içersine dahil edilmesi. Üçüncü sütun ise Adalet ve İçişlerinde İşbirliği’dir.

Avusturya, İsveç ve Finlandiya 1995’de birlik üyesi olmuşlardır.

1 Mayıs 1999’da yürürlüğe giren Amstedam Atlaşması, aslında Roma Antlaşması, Tek Senet ve Maasticht Antlaşması ile birbiri üzerine eklemlenen ilkelerin düzenlenmesini ifade etmektedir.

1992 tarihli Petrsburg Görevlerini AB kapsamına alan Antlaşma.

Aralık 1999’da, Hesinki Zirvesi, Birlik genişleme perspektifinin belirlenmesi bakımından
da önemli bir dönüm noktasına işaret etmiş, 1997 Lüksemburg zirvesinde karara bağlanan aday ülkeler listesine (Kıbrıs, Malta, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Letonya, Estınya, Litvanya, Bulgaristan) Türkiye de dahil edilerek aday ülke sayısı 13’e çıkmıştır.

Euro’nun 12 Avrupa Birliği üyesinde(İngiltere, Danimarka, İsveç hariç) 1 Ocak 2002’de yürürlüğe girmesi, Avrupa Kurultayı ile. 2002’de eski Fransa devlet başkanı Valery Giscard d’Estaing başkanlığında harekete geçilmiştir. Kurultay’ın amacı, AB’nin 2004’de 25, ki 10 yeni üyenin katılım anlaşması 16 Nisan 2003’de gerçekleşmiştir, 2008’de de 27 üyeli (Romanya, Bulgaristan) ortak yapısının gözden geçirilmesini sağlamak olmuştur. “Anayasal Sözleşme.” 

SONUÇ: Avrupa Birleşik Devletleri’ne Doğru 

Tartışılan konu, Avrupa Birleşik Devletleri’nin, AB, “Devletler Avrupası” (konfederasyon)nı aşmış, “Vatandaşlar Avrupası” (quasi-federasyon) aşamasına 2000’li yıllarda ancak ulaşmış ve “Halklar Avrupası” (federasyo)na yönelmiştir.

Victor Hugo, Avrupa, “devlet çıkarları”nın yerine “ulusal çıkarı”, sonra da “halkların çıkarı” kavramını yerleştirdiğinde Avrupa Birleşik Devletleri’ni kurabilecek gibidir.